ตัวอย่างพืชสมุนไพรในสวนป่าสมุนไพรเขาหินซ้อน |
ขมิ้นชัน Curcuma longa L. วงศ์ ZINGIBERACEAE ไม้ล้มลุก มีลำต้นเป็นเหง้าใต้ดินเนื้อในเหง้าสีเหลืองอมส้ม มีกลิ่นหอม ใบเดี่ยว เรียงสลับ กลีบประดับสีเขียวอ่อน กลีบปากสีเหลืองนวล สรรพคุณ เหง้า ขับลม แก้อาการฟกช้ำ บำรุงผิวพรรณ รักษาโรคผิวหนังผื่นคัน ยับยั้งการเจริญของเชื้อหนอง แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ รักษาแผลในกระเพาะอาหาร |
เขยตาย Glycosmis pentaphylla (Retz.) DC. วงศ์ RUTACEAE ไม้พุ่ม ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อตามง่ามใบ ผลสด รูปกลม เมื่อสุกสีชมพู สรรพคุณ ราก กระทุ้งพิษ แก้พิษฝีภายในและภายนอก ยับยั้งเชื้อไวรัสบางชนิด แก้พิษงู แก้พิษแมลงกัดต่อย เปลือก และเนื้อไม้ แก้ฝีภายในและภายนอก ขับน้ำนม ดอกและผล รักษาหิด |
ชะมาง Garcinia gracilis Pierre วงศ์ GUTTIFERAE ไม้ต้น ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม ดอกเป็นกระจุก ออกที่ง่ามใบและปลายกิ่ง สีแดงคล้ำ ผลสด รูปกลม เมื่อสุกสีแดงสด มีรสเปรี้ยว สรรพคุณ ผลสุก เป็นยาระบายและแก้เลือดออกตามไรฟัน |
ชำมะเลียง Lepisanthes fruticosa (Roxb.) Leenh. วงศ์ SAPINDACEAE ไม้พุ่ม ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงเวียน ใบย่อยรูปหอกแคบขอบขนาน โคนก้านแผ่เป็นแผ่นคล้ายหูใบ ดอกช่อ ออกที่ลำต้น สีน้ำตาล ผลสุกสีดำอมม่วง สรรพคุณ ราก แก้ไข้เหนือ แก้ผูกไม่ถ่าย แก้ร้อนใน แก้ไข้สันนิบาต ไข้พิษ ไข้กาฬ แก้กำเดา ผล แก้ท้องเสีย |
เปล้าน้อย Croton stellatopilosus Ohba วงศ์ EUPHORBIACEAE ไม้พุ่ม ใบเดี่ยว รูปไข่กลับ เรียงเวียนรอบกิ่ง ดอกช่อ สีขาวนวลหรือเหลืองอมเขียว ผลมี 3 พู เมื่อแก่แตก สรรพคุณ เปลือกและใบ แก้ท้องเสีย รักษาแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ แก่น แก้ช้ำใน บำรุงโลหิตประจำเดือน เปลือก ช่วยย่อยอาหารและแก้ท้องเสีย ดอก ขับพยาธิ |
ไพล Zingiber montanum (J. KÖnig) Link ex A. Dietr. วงศ์ ZINGIBERACEAE ไม้ล้มลุก มีลำต้นเป็นเหง้าใต้ดิน เมื่อผ่ามีสีเหลือง ใบเดี่ยว เรียงสลับ ช่อดอกแทงจากเหง้า ดอกสีขาวนวล เหง้า แก้เคล็ดยอก ฟกบวม เส้นตึง เมื่อยขบ เหน็บชา สมานแผล แก้ปวดท้อง พบสารมีฤทธิ์ขยายหลอดลม แก้บิด สมานลำไส้ บำรุงผิวพรรณ ไล่แมลง ใบ แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย |
ฟ้าทะลายโจร Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees วงศ์ ACANTHACEAE ไม้ล้มลุก ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ดอกช่อ สีขาว ผลแห้งแตก สรรพคุณ ราก ขับพยาธิ ขับน้ำเหลือง แก้ไข้รากสาด ไข้มาลาเรีย ทั้ง 5 แก้ไข้ ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย แก้ท้องเสีย แก้เจ็บคอ แก้ไอ รักษาต่อมทอนซิลอักเสบ รักษาหลอดลมอักเสบ ระงับอาการอักเสบ และช่วยเจริญอาหาร |
ยางน่องเถา Strophanthus caudatus (L.) Kurz วงศ์ APOCYNACEAE ไม้เถา น้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว ปลายกลีบสีแดง ผลเป็นฝักคู่ขนาดใหญ่ สรรพคุณ น้ำยาง ใช้ผสมกับยาพิษชนิดอื่นทาลูกหน้าไม้ยิงสัตว์ บำรุงหัวใจให้บีบส่งโลหิตแรงขึ้น เมล็ด มีสารออกฤทธิ์เร็ว ใช้ปริมาณน้อยเป็นยาบำรุงหัวใจ |
รางจืด Thunbergia laurifolia Lindl. วงศ์ ACANTHACEAE ไม้เถา ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนาน ดอกสีม่วงอมฟ้าหรือขาว ออกเป็นช่อที่ง่ามใบ ผลเป็นฝักยาว เมื่อแก่จะแตกเป็น 2 ซีก สรรพคุณ ราก แก้อักเสบ แก้ปวดบวม ราก เถา และใบ ถอนพิษเบื่อเมา แก้เมาค้าง แก้ประจำเดือนไม่ปกติ แก้ปวดหู แก้ปวดบวม แก้ไข้ ใบ ถอนพิษทั้งปวง |
ลิ้นงูเห่า Clinacanthus siamensis Bremek. วงศ์ ACANTHACEAE ไม้พุ่มรอเลื้อย ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม ก้านใบยาว 1 – 1.5 ซม. ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีแดงส้ม ปลายแยกเป็น 2 ปาก สรรพคุณ ราก ตำพอก แก้พิษตะขาบหรือแมงป่องต่อย ใบ ตำหรือขยี้ ทาหรือพอก แก้พิษร้อนอักเสบ ถอนพิษแมลงหรือสัตว์กัดต่อย |
หญ้าหนวดแมว Orthosiphon aristatus (Blume) Miq. วงศ์ LABIATAE ไม้ล้มลุก ลำต้นรูปเหลี่ยมมีขนสั้น ๆ ปกคลุม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ขอบใบหยัก ดอกช่อ กลีบดอกสีขาวหรือขาวอมม่วงอ่อน ผลแห้งไม่แตก สีน้ำตาลดำ สรรพคุณ ลำต้นและใบ ขับปัสสาวะ รักษาโรคไต โรคนิ่ว แก้ปวดเมื่อย รักษาโรคเบาหวาน ลดความดันโลหิต ขับกรดยูริก ผู้ป่วยโรคหัวใจไม่ควรใช้ |
อัญชัน Clitoria ternatea L. วงศ์ LEGUMINOSAE ไม้เถา ใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ ดอกเดี่ยว สีน้ำเงินแก่ ฟ้า ม่วงแดง ม่วงอ่อน หรือขาว ผลเป็นฝัก สรรพคุณ ราก แก้ปัสสาวะพิการ ระบายท้อง แก้ตาเจ็บ ตาฟาง ทำยาสีฟันทำให้ฟันทน แก้ปวดฟัน ยอดอ่อน แก้ผดผื่นคัน ดอก บำรุงเส้นผม ทำให้ผมดกดำ เมล็ด ระบายท้อง |